Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) temsil edilen milletvekillerinin yaş ortalaması ile ülke nüfusunun yaş ortalaması arasındaki uçurum, siyasette yaş ve temsil krizini bir kez daha gündeme taşıdı. Bağımsız düşünce kuruluşu Toplum Çalışmaları Enstitüsü (TÇE) tarafından yapılan analiz, Türkiye’nin Avrupa ülkeleri arasında temsilde yaş dengesizliği açısından ikinci sırada yer aldığını ortaya koydu.
19 Yaş Fark: Nüfusla Uyum Sağlanamıyor
Analize göre, Türkiye’de 2024 yılı itibarıyla nüfusun yaş ortalaması 34, buna karşılık TBMM milletvekillerinin yaş ortalaması ise 53. Bu durum, mecliste temsil edilen siyasetçiler ile halkın arasında 19 yıllık bir yaş farkı olduğunu gösteriyor.
Bu fark, Avrupa Birliği ülkelerinde yalnızca 5 yıla düşüyor. AB’de genç nesillerin siyasi meclislere erken girmesi, genç yaşta görev alması ve partilerin yaşlılık odaklı olmayan yapıları, temsilde demografik dengenin korunmasında kritik rol oynuyor. Türkiye ise bu açıdan ciddi bir geride kalıyor.
Partilere Göre Yaş Ortalamaları
TÇE, beş büyük siyasi partinin milletvekili yaş ortalamalarını da inceledi. Buna göre;
- İYİ Parti: 55.9
- MHP: 54.9
- CHP: 54.3
- AK Parti: 52.7
- DEM Parti: 48.4
Veriler, DEM Parti’nin genç nesillere daha fazla alan açtığı ve mecliste en genç ortalama yaşı taşıdığı yönünde bir işaretken, İYİ Parti ve MHP’nin yaşlı vekil ağırlıklı yapıda olduğu görülüyor.
Meclis’in En Yaşlı Üyesi Bahçeli
TBMM’de görev yapan en yaşlı milletvekili unvanı, 1948 doğumlu Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli‘ne ait. Bahçeli, hem siyasi etkisi hem de uzun süredir mecliste yer almasıyla dikkat çekiyor. Ancak bu durum, “yaşlı liderlik” eleştirilerini de beraberinde getiriyor.
Siyasette Gençlik Erişimi Zor
Uzmanlar, gençlerin siyasete erişiminin hâlâ zor olduğunu, parti içi kariyer basamaklarının uzun ve merkezi olduğunu, genç adayların genellikle ikinci planda tutulduğunu belirtiyor. TÇE araştırmacılarından Dr. Elif Yılmaz, “Siyaset, yalnızca yaşlıların tecrübesiyle değil, gençlerin vizyonuyla da şekillenir. 34 yaşında bir nüfusa sahip bir ülkede, 53 yaş ortalamalı bir meclis, halkın gerçek sesini yansıtmakta yetersiz kalıyor” diyor.
AB’de Genç Vekiller Artıyor
Karşılaştırmalı veriler, bazı Avrupa ülkelerinde genç milletvekillerinin sayısı ve etkisinin giderek arttığını gösteriyor. Örneğin İsveç, Finlandiya ve Almanya’da 30 yaş altı milletvekili sayısı son yıllarda %15’i aşarken, Türkiye’de bu oran %5’in altında seyrediyor.
Temsilde Dönüşüm Gerekli mi?
Temsilde yaş dengesizliği, yalnızca bir istatistiksel veri değil, aynı zamanda demokratik temsilin kalitesiyle doğrudan ilişkili. Eğitim, istihdam, iklim değişikliği gibi gençleri doğrudan ilgilendiren konularda karar alma süreçlerinde genç seslerin eksikliği, politikaların uzun vadeli etkinliğini zayıflatıyor.
Uzmanlar, partilerin gençlik kollarını daha fazla güçlendirmesi, adaylık süreçlerinde yaş kriterlerine dikkat etmemesi ve gençlere daha fazla sorumluluk verilmesi gerektiğini vurguluyor.
Türkiye, siyasi temsilde yaş krizini ciddi bir mesele olarak karşılamaya başladı. 19 yıllık yaş farkı, bir “nokta atışı” değil, sistemin derinliklerine işlemiş bir yapısal sorunun göstergesi. Temsil, sadece sandıkla değil, meclisin kiminle dolduğuyla da ölçülür. Ve şu an, meclis, halkın ortalamasından çok daha yaşlı…
